Beschermen vs. Delen (creative commons vs. auteurswet)

De opkomst van Creative Commons: Auteurswet 2.0

Wil ik het gebruik van mijn werk voor iedereen beperken?
Of mag men gebruik maken van mijn werk zolang ze mijn naam vermelden?

Het probleem met auteursrecht is dat het rechtenbeheer grotendeels collectief is geregeld. Bij het maken van een werk (film, foto, tekst, boek, audio), verkrijgt de maker automatisch de rechten over zijn of haar werk. Dit recht beperkt het gebruik, de verspreiding en vermenigvuldiging van het werk door andere partijen dan de maker. De nieuwe generatie ‘makers’ heeft echter juist behoefte aan die verspreiding van naam om faam op te bouwen. Dat vraagt om individueel rechtenbeheer in plaats van het automatisch vergeven collectieve rechtenbeheer.

En toen kwam Creative Commons

• Gelukkig werd dit probleem in 2001 opgepikt door Larry Lessing, Hal Abelson en Eric Eldred. Zij zagen de behoefte aan een nieuwe vorm van rechtenbeheer en startten Creative Commons. Een non-profit organisatie die zich richt op het beschikbaar stellen van werken van anderen op basis van ‘sharing’. De regels die een maker verbindt aan het delen van zijn werk, kiest hij zelf. Creative Commons heeft daarvoor een zestal licenties. We beschrijven de vier belangrijkste:
• Naamsvermelding: Je staat anderen toe om het werk waar jij auteursrecht op hebt, te kopiëren, distribueren, vertonen, en op te voeren, en om afgeleid materiaal te maken dat op jouw werk is gebaseerd – maar uitsluitend als jij vermeld wordt als maker.
• Niet-commercieel: Anderen mogen je werk kopiëren, vertonen, distribueren en opvoeren, en afgeleid materiaal maken dat op jouw werk is gebaseerd, mits het niet voor commerciële doeleinden wordt gebruikt.
• GeenAfgeleideWerken: Anderen mogen je werk kopiëren, distribueren, vertonen en opvoeren mits het werk in de originele staat blijft. Het is niet toegestaan dat anderen jouw werk gebruiken om er nieuw materiaal mee te maken.
• GelijkDelen: Je staat anderen toe om van jouw werk afgeleid materiaal te maken onder de voorwaarde dat zij het onder dezelfde licentie vrijgeven als het originele werk.

Je ziet dat makers met de heldere licenties van Creative Commons (CC) precies de bescherming kunnen kiezen die ze hebben willen. En dat is interessant. Als je een beginnend schrijver bent en je wilt een groter publiek bereiken, kan het goed zijn om eerst werk te delen. Maar ook voor bedrijven die willen laten zien dat ze kennis in huis hebben over een specifiek onderwerp kent CC interessante vormen.

Leuk, maar waar zit het verdienmodel?

Wanneer we gaan kijken naar een onderliggend verdienmodel dan moeten we toegeven dat dit er in eerste instantie niet is. Er zijn geen concrete acties waarmee je direct geld verdient, je geeft je werk namelijk voor ‘niets’ weg. Toch zijn er mensen die hier geld mee verdienen, maar hoe?

Waardering is het antwoord. Mensen waarderen het als hen iets gratis wordt aangeboden. Dit is niks nieuws, denk aan de nieuwe lunchroom op de hoek die ‘s ochtends gratis koffie uitdeelt of de groenteboer die je kind een appeltje meegeeft. Wanneer je iets ontvangt zonder er iets voor terug te moeten geven, ontstaat er waardering. Dat principe moet je niet onderschatten. Denk aan Wikipedia, een organisatie die zweert bij Creative Commons. Wikipedia geeft het publiek gratis content zonder er in eerste instantie iets voor terug te vragen. Wel vragen zij jaarlijks een donatie wanneer je als gebruiker vindt dat Wikipedia dit verdient. Succesvol? Zeker weten, begin dit jaar meldde Wikipedia reeds 16 miljoen dollar binnen te hebben gehaald. Ook steeds meer muziekartiesten werken volgens dit principe: je geeft enkele tracks weg en de rest van het album moet je kopen.

B2B

Dat Creative Commons met name een rechtenbescherming zou zijn voor artiesten is een misvatting. Ook voor bedrijven heeft het legio mogelijkheden. De koppeling met social media ligt voor de hand. We leven in een tijdperk van delen. Maar dat is eng. Kennis delen is immers je business-insights blootstellen voor gebruik door derden. CC echter geeft bedrijven de mogelijkheid om bepaalde eisen te stellen aan het delen/gebruiken van hun informatie. Neem bijvoorbeeld het ‘GeenAfgeleideWerken’. Daarmee kan een bedrijf derden de vrijheid geven om werk te kopiëren, distribueren, vertonen en op te voeren mits het werk in de originele staat blijft. Op deze manier blijft informatie altijd in de juiste context staan en kan taalgebruik niet verkeerd worden geïnterpreteerd en/of verdraaid. Je geeft business-insights weg, dat is waar, maar je bereikt wel gemakkelijk een groter publiek en dat heeft interessante voordelen.

CC volgens factor tachtig

Delen = groter worden. En delen = nieuwe visies verzamelen. Of dit nou gaat om film, kunst of een stuk muziek. Gebruikers van jouw informatie geven je een groter bereik. Ga je nog een stap verder en geef je derden de gelegenheid om een persoonlijke twist geven aan een werk dan kun je daarmee nieuwe inzichten verzamelen. En wil je er zeker van zijn dat je deelt in de vergoeding als het een succes wordt, dan gebruik je van de non-commercial licenties. Op deze manier mag men geen commercieel gebruik maken van jouw content zonder hiervoor te betalen. De licenties van Creative Commons leveren ons een nieuwe manier van (open) denken. Wat is bereik jou waard?

Eens van gedachten wisselen over CC? Neem contact op.

Wil je dit artikel delen, geen probleem! Wel graag onder de volgende CC licentie.