Herken jij dit ook? Je leest een tekst, je leest hem nog een keer. En nóg een keer. Iets lijkt er niet te kloppen, al weet je niet direct waarom. Je vraagt je af wie het heeft geschreven en inmiddels natuurlijk ook, óf iemand het heeft geschreven. Kortom: er zit een kunstmatig smaakje aan.
De termen kunstmatige intelligentie, machine learning en algoritme, zijn de afgelopen jaren steeds meer deel uit gaan maken van onze dagelijkse (lunch)gesprekken, en zijn inmiddels niet meer weg te denken uit ons vocabulaire. Elke dag verschijnt er een nieuw artikel of nieuwsitem over dit onderwerp, met veelal de conclusie: AI wordt in álles beter. Het schrijft betere teksten, stelt betere diagnoses, componeert betere muziek. En vertaalt nú ook beter (?). Een wereld zonder taalbarrières lijkt dus steeds dichterbij te komen met AI. Maar kun je al volledig vertrouwen op wat het ons voorschotelt?
Okay, geen twijfel. AI drinkt geen drie koppen koffie per dag, moet de benen niet strekken en gaat al helemaal niet in de middag als een malle op zoek naar een opkikker in de vorm van een Cup-a-Soup of een stuk chocolade. Oftewel, AI is snel, handig en tijdbesparend. Ik ben geen AI-tegenstander, het is absoluut een toevoeging aan mijn dagelijkse werkzaamheden. Maar het mist wel een essentieel ding: de menselijke touch. OpenAI en andere taalmodellen zijn namelijk niet ontworpen om grammaticaal correcte taal toe te passen. Laat staan dat ze daadwerkelijk betekenis kunnen geven aan het geschreven woord. De programma’s passen simpelweg de vertaling toe op basis van de meest voorkomende volgorde van woorden, en brengen dat tot een samenhangend geheel. Met andere woorden, ze voeren een voorspellende taak uit.
Vertalen is vooral een creatieve activiteit. Wat vertalen zo leuk maakt is de puzzel. De uitdaging om een ontzettend Nederlandse zin, naar een lekkerbekkende Engelse zin (om maar een voorbeeld te noemen) te vertalen. Om een tekst goed te vertalen, is het belangrijk om meer over de doeltaal te leren en regelmatig artikelen in die taal te lezen. Wanneer ik een tekst vertaal, hebben de zinnen een geheel andere opbouw, maar de strekking blijft hetzelfde. Dát is voor mij ook de essentie van vertalen. Je voegt iets toe en haalt iets weg. Ik geef mezelf de artistieke vrijheid in het vertalen, en lees de tekst zo vaak na tot het perfect is. Maar… een perfecte vertaling bestaat niet. Daar verschillen talen te veel voor. Een perfecte, of beter gezegd, een goed vertaalde tekst, biedt een optimale leeservaring wanneer deze niet alleen foutloos is, maar vooral samenhangend en creatief.
Met andere woorden: vertalen is meer dan woord voor woord vertalen. Je maakt als vertaler stilistische overwegingen en past culturele nuances toe. Juíst die nuances zorgen ervoor dat de tekst levendig wordt en lekker loopt. En wellicht ten overvloede, maar die nuances ontbreken (nu) nog bij AI. Binnen Factor Tachtig vertalen we onze blogs, cases en andere content dan ook zelf. Want onze teksten bevatten vaak metaforen, beeldspraak of andere dubbele betekenissen. Daarin is het dan ook belangrijk om naar het geheel te kijken dan naar de geïsoleerde betekenis van de woorden. En zo komen we weer bij de onmisbare de rol van de vertaler. Want voor de meeste teksten geldt: zonder redigeerslag van een schrijver met kennis van de brontekst of doeltaal, is de kans groot dat je verhaal onsamenhangend of onbegrijpelijk wordt.
Ik hoor je al denken. Wel of niet vertalen met AI? Ik denk dat het antwoord niet zo zwart-wit is. De creativiteit van een vertaler is onmisbaar, maar in deze tijd is de snelheid van AI dat ook. Een combinatie van kunstmatige intelligentie en menselijk gevoel is dan ook mijn antwoord op de vraag. Artificiële intelligentie kan een echte kans vormen voor vertalers. Want de vertaling is zo gepiept en er is méér ruimte voor het editen. Meer tijdswinst, toch een kwalitatief goed vertaalde tekst: win-win, denk ik zo. Je kan je natuurlijk ook afvragen of je elke tekst creatief moet benaderen. Een handleiding voor het in elkaar schroeven van een bed, heeft – afhankelijk van je hoe hem insteekt natuurlijk- weinig creatieve mojo nodig. Een klus die AI prima kan opknappen, dus.
Maar dat geldt niet voor elke tekst. Kijk maar eens naar de eerste zin van onze homepage: Factor Tachtig creëert aantrekkingskracht. Laten we AI de vertaling doen, komen we uit op: ‘creates appeal’. Het kan, maar ‘drives attraction’, dát is pas een actief statement. En dat geldt ook voor de slogan ‘maak je merk’. ‘Create your brand’ is niet wat we bedoelen, ‘Build your brand’ daarentegen wel. Kleine nuances, groot verschil. Zie jij het ook? Kortom: het gaat om het maken van keuzes. Wat is je doel? Je doelgroep? En wat past bij je merk? Belangrijke factoren om rekening mee te houden. Ik ben benieuwd naar jouw kijk op dit onderwerp. Laat jij AI jouw teksten vertalen? En zo ja, vertrouw je daar al blind op?
Heb je nog andere vragen over het vertalen met of zonder AI. Wij zijn een bilingual agency en denken graag in twee talen met je mee.
Ps. Wil je deze tekst ook in het Engels lezen? Mijn collega Pratibha heeft dit blog voor je vertaald. 😉
Pps. Benieuwd naar de Google-versie? Die vind je hier.