De merkwaarden van Dutch Design

Nederlands denken

Volgens designcriticus en programmamaker van DDW Tim Vermeulen is de kern van Dutch Design in een paar elementen samen te vatten. Het begint met het oplossen van een probleem. Dat probleem kan groot en complex zijn, maar ook meer praktisch van aard: “ik wil kunnen zitten.” De uiteindelijke oplossing moet herhaalbaar zijn en een gebruiksstructuur kunnen creëren. Tot slot leidt dit tot een nieuwe cultuur.

Zijn voorbeeld? De Belastingdienst. Niet bepaald iets waar de meesten van ons direct aan denken bij het begrip design. Als Vlaming wijst Vermeulen ons er op dat de leus “leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker” niet alleen typisch Nederlands is, maar ook perfect laat zien hoe een doordacht concept, in combinatie met een goed ontworpen gebruiksstructuur, een nieuwe cultuur vormt.
https://www.youtube.com/watch?v=gPQouLNfhtM
De – inmiddels weer bijna verdwenen – blauwe formulieren van de Belastingdienst hebben dankzij hun ontwerp een herhaalbare, bruikbare structuur gecreëerd die de belastingaangifte in ons land heeft vereenvoudigd en daarmee veranderd. Dutch Design dus. En hoewel dit een Nederlands voorbeeld is, hoeft ‘Dutch Design’ zijn oorsprong niet in Nederland te vinden, zegt Vermeulen. “Het gaat er niet om of je Nederlands bent, maar of je Nederlands denkt.”

Droog met een knipoog

Wat Dutch Design naast de genoemde kernelementen typeert is dat het zich bezig houdt met het spanningsveld tussen de functie van design als vormgever van de toekomst en design als pure schoonheid. Het (internationaal gevoerde) debat over de vraag waar design voor dient, leeft al sinds de jaren 50. Designers in Nederland benaderen dit vraagstuk vanuit een unieke speelse en onderzoekende insteek, waarbij concept een cruciale rol speelt.

Dat deze insteek ook echt uniek is wordt sinds de jaren 90 op grote schaal opgemerkt. Het ontstaan van het merk Dutch Design wordt vaak gekoppeld aan de oprichting van designstichting Droog in 1993. Vanaf het begin werkt Droog samen met Nederlandse designers die in hun werk concept boven vormgeving stellen en hierdoor op een nuchtere manier vormgeven. Tegelijkertijd is humor nooit ver weg in Dutch Design. Met deze ogenschijnlijke tegenstelling weten Dutch Designers de wereld al jaren te veroveren, blijkt uit dit artikel in de New York Times uit 2003.

Dutch Design van vandaag kijkt al naar morgen

In 1998 vond de eerste Dag van het ontwerp plaats in Eindhoven. Centraal stond de Graduation Show waar afgestudeerden van de Design Academy hun afstudeerprojecten konden tonen. Dit groeide uit tot wat sinds 2005 DDW heet. In no time groeide het evenement uit tot een plek waar honderden jonge en gevestigde designers hun werk lieten zien. Tegenwoordig is het de meest prominente plek voor Dutch Designers om zich te profileren voor het grote publiek én voor potentiële kopers.

Hoe zijn de merkwaarden van Dutch Design terug te zien bij DDW? ‘What if…’, het thema van dit jaar, zet het oplossen van een probleem centraal. Hiermee gaat DDW helemaal terug naar de kern van Dutch Design. Maar nieuw is dat er een sterk maatschappelijk haakje aan veel van de getoonde ontwerpen zit: social design.

“Extra aandacht ging dit jaar uit naar de toekomstdenkers, dromers, veranderaars en hun innovaties,” aldus de organisatie van DDW. De vraag hoe design kan bijdragen aan het oplossen van de (grote en kleine) problemen waar de moderne wereld mee kampt kwam in het merendeel van de exposities terug. Hiermee bewoog deze editie DDW wat meer weg van een platform waar design voor privégebruik getoond wordt en richting design voor gemeenschappelijk gebruik.

De ontwerpen die ons dit jaar opvielen hadden te maken met ‘sociale’ thema’s als afvalverwerking, duurzaamheid, de toekomst van eten, gezondheid en respect voor het individu. Zo zagen we bij de Graduation Show bijvoorbeeld hoe Ina Klepper afval van IKEA in haar servies verwerkt en dat Lars Janzee een smart food storage system ontwikkelde. Met dit Forage opslagsysteem houdt een app bij welke producten die je op voorraad hebt als eerste over de houdbaarheidsdatum gaan en geeft suggesties voor recepten met die ingrediënten.

Dutch Designer van het eerste uur, Piet Hein Eek, uitte in het Eindhovens Dagblad overigens zijn ongenoegen over social design en de jaarlijks wisselende thema’s van DDW. Volgens hem zijn labels en een overkoepelend thema beperkend. DDW heeft al een thema, zegt Eek. Het is een week waarin “een hoop jonge ontwerpers hun eerste schreden op het pad van ‘presenteren’ zet. Dát is de designweek in Eindhoven: dat [een] ontwerper zijn meest recente werk toont aan de consument. Dat maakt het evenement in Eindhoven mijns inziens tot de enige echte designbeurs ter wereld.”

Sterk merk

Het lijkt er met de focus op social design tijdens DDW op dat de balans tussen design als schoonheid of als vormgever van de toekomst in het werk van de huidige ontwerper wat meer doorslaat naar dat laatste. De esthetiek van de ontwerpen was dit jaar echter erg hoog. Daarnaast staat het concept nog altijd centraal. Ook Eek benadrukt dat het bij Dutch Design gaat om het idee. Dat is en blijft de ‘Why’ van iedereen die Dutch Design maakt, als we even teruggrijpen naar Simon Sinek. Dé reden waarvoor ontwerpers hun bed uit komen.

Volgens Vermeulen draait Dutch Design vandaag om producten met een ideaal waar wij ons allemaal in kunnen vinden. Het thema of label dat DDW of iemand anders daar vervolgens nog eens aan hangt is van ondergeschikte waarde. Het is juist de kracht van Dutch Design dat het binnen de kaders van de merkwaarden meebeweegt met de markt en de wereld. Wat ons betreft staat het merk Dutch Design als een huis en we ontdekken bij de volgende DDW graag wat de ‘Why’ is van de ontwerpers van morgen – of van volgend jaar.

Kijk voor een volledig beeldverslag van #DDW15 op onze Instagram accounts: Factor Tachtig, Jeroen, Robert, Rutger, Monique.