Of ik nu scrol door mijn Facebooktijdlijn of kijk op de homepage van NU.nl, ik zie ze constant. En ze smeken om mijn aandacht. Ik heb het natuurlijk over titels. Of koppen. Net wat je wil. Terwijl ik rustig naar mijn telefoon kijk, doen zij hun uiterste best om ervoor te zorgen dat ik ze aanklik. Sommige lukt het wel, andere koppen weer niet. Hoe kan dat?
Aan tafel zit Janna Laeven, docent journalistiek en communicatie bij de Hogeschool van Amsterdam. Voordat ze docent was, werkte ze als redacteur bij NRC Handelsblad en NRC Next. “Goed om te weten is dat bij online media de lezer zich maar één ding afvraagt: moet ik hierop klikken of niet?”, legt Laeven uit. “De kop moet dus in één oogopslag duidelijk maken waar het stuk over gaat zodat de lezer weet of het artikel voor hem interessant zal zijn.”
Laeven haalt een voorbeeld aan over een man die in een jaar een miljoen verdiende. “Als kop zou je dan kunnen nemen ‘Een jaar geleden at ik nog droge macaroni’ mits je voor een papieren krant schrijft. Maar online? Dan moet je naar ‘Dit is hoe ik in een jaar een miljoen verdiende’.” Ik frons mijn wenkbrauwen. Die laatste titel is clickbait, waar we overigens al eerder over schreven. Daar komt bij dat koppen met een ‘dit is hoe, waarom is dit of zo is’-structuur niet eindeloos te gebruiken zijn. Laeven knikt instemmend: “Ik ben zelf ook geen voorstander van clickbait, want het is misleiding. Maar ja, het is wel een truc die werkt. En hij scoort ook nog goed in de zoekmachine, waardoor je veel traffic genereert naar je website. Logisch dus dat je het zo vaak terugziet tegenwoordig. Maar je zegt het al: alleen maar clickbait is niet goed. Je moet het afwisselen met creativiteit.”
Mijn gesprekspartner pakt haar telefoon erbij en scrolt tussen de nieuwsberichten van de Volkskrant. ‘Afghaanse remigranten dobberen op een schip in Haarlem: ‘Het is nu vooral overleven’’, leest ze voor. Ik denk even na. Het geeft mij eigenlijk wel een helder beeld wat ik van het artikel kan verwachten en de titel spreekt ook tot de verbeelding. Het citaat zorgt ervoor dat ik me betrokken voel bij het stuk. “Precies, dat vind ik ook”, lacht Laeven. “Dit is echt een goed voorbeeld van een sterke kop. De woorden ‘Afghaanse’ en ‘remigranten’ staan erin, wat goed is voor de vindbaarheid. En de aandacht wordt getrokken door middel van het citaat. Er is dus geen gebruik gemaakt van clickbait en daardoor ook niet misleidend.”
Citaten zijn echter niet per se nodig om je titel aantrekkelijk te maken. Met een dosis creativiteit kom je er ook! Laeven laat een voorbeeld zien van het meestgelezen artikel van het NRC, genaamd ‘alleen sukkels hebben het druk’: “Miljoenen keren gelezen en dat aantal loopt alleen maar op.”
Om te bepalen of je je kop moet richten op SEO is het slim om te kijken waar je lezers je stuk tegenkomen. Komen zij binnen via zoekopdrachten op Google? Richt je dan op SEO. Komen ze juist binnen via social media of je nieuwsbrief? Dan heb je al een vertrouwensband met de lezer en is het slimmer om creatievere koppen te gebruiken die de aandacht trekken.
“Daarom verschillen printkoppen ook met online koppen: een krant heb je al gekocht, dus die koppen hoeven je niet meer zo zeer te overtuigen”, aldus Laeven. Je hoeft in creatieve koppen trouwens geen vakjargon te gebruiken, behalve als je met je klanten ook in deze taal praat. Je spreekt immers de taal van de lezer! Kies dus slim tussen ‘Onderneming inbrengen in B.V.’ of ‘Van in mijn eentje naar met z’n tweeën ondernemen’. Laeven: “Maar vergeet niet dat koppen schrijven echt een vak apart is. Bij NRC schrijft degene die het artikel maakt niet eens de kop. Dat doet de eindredacteur. Ben je niet zo ervaren in schrijven, is het slim om iemand in te huren. Dan ben je er zeker van dat je stuk wordt gelezen.”
Als het gaat om creatieve koppen, denk ik zelf direct aan De Speld. Daarom nodigde ik Jaap van de Venis, hoofdredacteur van De Speld Sport uit om hierover te praten. “Voor ons zijn koppen heel belangrijk”, vertelt van de Venis. “Als de kop slecht is, wordt het artikel niet gelezen. Dat is vervelend, want je hebt als schrijver ook moeite gestoken in het artikel. Moet je dus zien te voorkomen!”
Bij De Speld bereiken ze dat onder andere door iedere week een vergadering te houden waarin schrijvers alleen koppen in mogen sturen en dus geen volledige artikelen. Tijdens deze vergadering selecteren ze de beste koppen en alleen deze mogen uitgewerkt worden. Van de Venis: “Als je kijkt naar het aantal inzendingen versus hoeveel koppen we uiteindelijk selecteren, zie je dat het schrijven van koppen een zekere vorm van kunst is.”
Dé tip van Van de Venis? Let op dat je niet te veel speelt met een creatieve kop, het mag niet de bullshit-factor krijgen. “Bij De Speld kun je bijvoorbeeld schrijven: ‘Hugo de Jonge is een lul’, maar die kritiek moet dan wel gegrond zijn. Heeft hij recent een enorme blunder begaan waarop je een satirische titel kunt maken, dan kan dat. Anders slaat het gewoon nergens op”, lacht Van de Venis. Ook zegt hij er altijd op te letten of de koppen van schrijver origineel genoeg zijn. Is dezelfde soort kop al geschreven op Twitter of andere mediums, dan plaatst hij hem niet.
Waar Laeven vindt dat clickbait goed kan werken, blijft Van de Venis hier ver van weg. “Wij zijn zelf ook kritisch op de media, dus dan zou het raar zijn om clickbait te gebruiken. Behalve als we hierover satire maken. We schreven ooit bijvoorbeeld ‘Filmpje Patricia Paaij: BEKIJK HIER DE BEELDEN’ en dan zie je inderdaad dat het artikel goed scoort. Maar met alleen creativiteit kom je er ook gewoon.” Al snapt Van de Venis het ook wel dat het lastig kan zijn om van serieuze teksten, zoals nieuwsberichten, iets creatiefs te maken. Toch ontkomt de tekstschrijver volgens hem niet aan deze taak. “Je moet toch een manier vinden om de aandacht te trekken.”
Er bestaat geen gouden regel over hoe je een perfecte kop schrijft, maar er zijn wel een aantal eisen die je in je achterhoofd kunt houden. “Maak je kop zo kort mogelijk – het liefst passend in één zin. Haal alle lidwoorden eruit. Ook kun je taaltrucjes gebruiken zoals gekke tegenstellingen of grappige quotes. Dan is de aandacht ook direct getrokken”, aldus Van de Venis. Hij vindt ook dat het belangrijk is om kritisch te zijn tijdens het schrijven. Je moet achteraf bijvoorbeeld goed nadenken of de boodschap van je kop helder is en of het de doelgroep zou kunnen aanspreken.
Het is niet zo makkelijk hè, een goede kop schrijven, grap ik tegen hem. “Ja en nee, uiteindelijk heeft iedereen het wel in zich, denk ik. Al weet een ervaren tekstschrijver natuurlijk vaker wat wel en niet werkt.” Krijg je die creatieve titel maar niet te pakken, kun je volgens Van de Venis altijd nog terugvallen op de clickbait-kop. “Of je gebruikt een creatieve afbeelding die de aandacht trekt.” Al verwijs ik je voor sterke beeldtaal liever door naar onze designers Robert, Maureen en Rutger.
Nu rest nog de vraag welke kop dit blog krijgt. Laeven: “De vraag die je beantwoordt is: ‘Hoe schrijf ik een goede kop?’, maar dat wordt niet de titel. Mag wel iets creatiever. Wat dacht je van: ‘Waarom dit de beste kop ooit is’?” Ook Van de Venis heeft een idee: “Je hebt zojuist op deze kop geklikt: waarom in hemelsnaam?”. Allebei sterk naar mijn idee. Ik loop naar het bureau van onze andere tekstschrijver, Lonneke, om te vragen welke zij het beste vindt. “Oeh, even kijken. Die tweede! Personalisatie werkt heel goed in koppen. Dan voel je je als lezer echt aangesproken.” Nou, dan doen we die toch?
Ook een keertje sparren over een goede kop voor jouw tekst? Bel of mail mij!